برنامه‌ریزی دسترسی غیرفضایی به خدمات بهداشتی-درمانی در شهر مشهد

موضوع دسترسی به خدمات شهری از‌جمله مسائل مهمی است که فضای شهر را از ابعاد گوناگون تحت‌تأثیر قرار می‏دهد. در برخی مواقع عدم‌دسترسی مناسب به برخی کاربری‌ها، سلامت افراد را نیز در معرض خطر می‏اندازد. خدمات بهداشتی-درمانی نمونه‌ای از این دست است که الزام دسترسی به‌موقع و مناسب به آن، برای همۀ افراد جامعه ضروری است. دسترسی به خدمات از دو بُعد دسترسی فضایی و دسترسی غیرفضایی قابل بررسی است. در این میان شرایط و ویژگی‌های اقتصادی-اجتماعی جامعه از‌جمله ابعاد مهم دسترسی غیرفضایی به‌شمار می‏آید؛ چراکه دسترسی غیرفضایی مبیّن شرایط اجتماعی و اقتصادی جمعیت استفاده‌کننده از خدمات است. براین اساس در این مطالعه سعی شده است، دسترسی غیرفضایی به خدمات بهداشتی-درمانی در شهر مشهد مورد تحلیل قرار گیرد. برای این منظور ابتدا مدل مفهومی تحقیق با استفاده از 8 شاخص اجتماعی-اقتصادی تأثیرگذار در سطح 1266 حوزة آماری ساخته شد. استفاده از مدل تحلیل عاملی در‌خصوصِ ویژگی‌های اجتماعی-اقتصادی حوزه‏ها، منجر‌به شکل‌گیری 2 عامل اقتصادی و اجتماعی شد که بیش‌از 74% از کل تغییرات واریانس‌ها را تبیین می‌کند. نتیجة به‌دست آمده از تحلیل عاملی برای هر حوزه به تفکیک هر عامل در محور مختصات (x , y) ترسیم شد و جایگاه هر حوزه به‌دست آمد. نتیجة این بررسی نشان داد که در شهر مشهد وضعیت متفاوتی از‌نظرِ شاخص‌های دسترسی غیرفضایی قابل مشاهده است؛ به‌گونه‌ای‌که 21.6 درصد از جمعیت به‌دلیلِ پایین‌بودن جایگاه شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی، اولویت نخست برنامه‌‌های بهداشتی-درمانی در‌خصوصِ ارتقای شاخص دسترسی غیر‌فضایی به‌شمار می‌آیند‌ که این مسئله می‏بایست در‌خصوصِ توسعة برنامه‌‌های بهداشتی و درمانی مورد توجه قرار گیرد.